Ενότητα 7
Διαδίκτυο και Υπηρεσίες
Τι είναι το Διαδίκτυο (Internet)
Το Διαδίκτυο είναι ένα καθολικό δίκτυο υπολογιστών, που παρέχει διάφορους πόρους και δεδομένα στον κόσμο που το χρησιμοποιεί.
Στο Διαδίκτυο «τρέχουν» διάφορες υπηρεσίες. Τρεις από τις ποιο γνωστές είναι :
- Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο – σύστημα μετάδοσης μηνυμάτων μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών
- World Wide Web – καθολικό σύστημα συνδεδεμένων ιστοσελίδων που περιέχουν πληροφορίες με τη βοήθεια των πολυμέσων
- File Transfer Protocol – υπηρεσία μεταφοράς δεδομένων μεταξύ των υπολογιστών (downloading).
Υπηρεσία Παροχής Internet (Internet Service Provider - ISP)
Υπηρεσία που μας επιτρέπει να συνδεθούμε με το καθολικό δίκτυο, δηλαδή το διαδίκτυο. Τέτοιες υπηρεσίες προσφέρουν Εταιρείες Τηλεπικοινωνιών (π.χ. ΟΤΕ), αλλά και πανεπιστημιακά ιδρύματα.
Τι είναι ένα Δίκτυο
Ένα δίκτυο είναι μια ομάδα από υπολογιστές συνδεδεμένοι μεταξύ τους. Συνήθως, κάθε υπολογιστής που επιτρέπει κοινόχρηστη πρόσβαση σε προγράμματα και δεδομένα του σε άλλους υπολογιστές, ονομάζεται διακομιστής (server). Αυτού του είδους το δίκτυο αποκαλείται δίκτυο πελάτη – διακομιστή (client - server).
Για την «υλοποίηση» του ανωτέρω απαιτούνται :
- Διακομιστής (server) – παρέχει κοινόχρηστους πόρους και δεδομένα
- Υπολογιστές Πελάτες (clients) – συνήθως προσωπικοί υπολογιστές
- Καλωδίωση Δικτύου
- Κάρτες Δικτύου – αποστολή και λήψη δεδομένων
- Δρομολογητές (routers) – έλεγχος μεταφοράς – κυκλοφορίας δεδομένων στο δίκτυο
- Πρωτόκολλα Επικοινωνίας – κανόνες για την υλοποίηση και τη λειτουργία του δικτύου
- Εφαρμογές και Δεδομένα – ο λόγος ύπαρξης του δικτύου.
TCP/IP (Transmission Transport Protocol / Internet Protocol)
Πρωτόκολλο επικοινωνίας δικτυωμένων υπολογιστών.
Κάθε υπολογιστής, προκειμένου να συνδεθεί σε ένα δίκτυο θα πρέπει να έχει έναν IP αριθμό.
Ένας αριθμός IP αποτελείται από τέσσερα δεκαδικά byte που χωρίζονται με τελείες.
Διακομιστές Ονομάτων Τομέα (Domain Name System Servers – DNS Servers)
Uniform Resource Location (URL)
Αποτελεί ένα σύστημα προσδιορισμού ιστοσελίδων. Μια βολική συντόμευση για την αναπαράσταση εγγράφων του WWW που έγινε ο τυπικός τρόπος αναπαράστασης των Web διευθύνσεων.
Ένα τυπικό παράδειγμα : http://www.ecdl.gr/about/contact.htm, όπου http:// το πρωτόκολλο, www.ecdl.gr/ το όνομα της περιοχής και /about/contact.htm η διαδρομή της ιστοσελίδας.
Ακολουθεί πίνακας με τα συνηθέστερα επιθέματα και την επεξήγηση αυτών :
Επίθεμα | Μας καταδεικνύει ότι ο κάτοχος της τοποθεσίας είναι |
com. | Εμπορικός οργανισμός |
edu. | Εκπαιδευτικό ίδρυμα |
gov. | Κυβερνητικός οργανισμός |
org. | Μη κερδοσκοπικός οργανισμός |
net. | Δικτυακός οργανισμός |
int. | Διεθνής οργανισμός |
gr. – us. –uk. – de. | Ελλάδα – Η.Π.Α. – Μ. Βρετανία – Γερμανία |
Προκειμένου να συνδεθούμε στο Διαδίκτυο χρειαζόμαστε …
q Έναν Η/Υ
q Ένα μόντεμ για σύνδεση μέσω των αναλογικών τηλεφωνικών γραμμών (PSTN) ή μια συσκευή ISDN για σύνδεση ISDN ή μια συσκευή ADSL για σύνδεση ADSL
q Σύνδεση με μια τηλεφωνική γραμμή ή με μια γραμμή ISDN
q Συνδρομή σε έναν Παροχέα Υπηρεσιών Διαδικτύου (ISP – Internet Service Provider)
q Λογισμικό επικοινωνίας μέσω τηλεφώνου (το οποίο συνήθως είναι ενσωματωμένο στο λειτουργικό σύστημα)
q Λογισμικό για τις υπηρεσίες που θα χρησιμοποιήσουμε στο Διαδίκτυο (έναν φυλλομετρητή ιστού – π.χ. Internet Explorer, Mozilla Firefox, Netscape – ή και προγράμματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου – π.χ. Outlook)
Internet Explorer
Εντοπισμός και αναγνωρισιμότητα των κάτωθι :
Ø Γραμμή τίτλου
Ø Όνομα προγράμματος
Ø Ελαχιστοποίηση, Μεγιστοποίηση, Κλείσιμο
Ø Γραμμή μενού
Ø Γραμμή εργαλείων Βασικά Κουμπιά
Ø Γραμμή διευθύνσεων
Ø Περιεχόμενα ιστοσελίδας
Ø Γραμμή κατάστασης
Τα εργαλεία της γραμμής Βασικά Κουμπιά
Όνομα | Ενέργεια |
Πίσω | Επιστρέφουμε στην ιστοσελίδα την οποία επισκεφθήκαμε αμέσως πιο πριν |
Εμπρός | Αν χρησιμοποιήσαμε το κουμπί Πίσω, τότε το κουμπί Εμπρός παύει να είναι ανάγλυφο και πατώντας το μπορούμε να δούμε τις σελίδες που ανοίξαμε πριν πατήσουμε το Πίσω |
Διακοπή | Διακόπτει τη φόρτωση / λήψη της σελίδας |
Ανανέωση | Επαναλαμβάνει τη λήψη της σελίδας (την ξαναφορτώνει) |
Αρχική | Μεταφερόμαστε στη αρχική σελίδα, δηλαδή τη σελίδα που πρωτοφορτώνεται όταν ο φυλλομετρητής εκκινείται |
Αγαπημένα | Εμφανίζει το παράθυρο με τα αγαπημένα, δηλαδή τους προσφιλείς μας δικτυακούς τόπους |
Αναζήτηση | Εμφανίζεται ένα παράθυρο στο οποίο μπορούμε να πληκτρολογήσουμε το θέμα που μας ενδιαφέρει να το αναζητήσουμε στο Διαδίκτυο |
Ιστορικό | Εμφανίζει το παράθυρο που περιέχει όλους του τόπους που επισκεφθήκαμε στο παρελθόν |
Αλληλογραφία | Εμφανίζει ορισμένες εκ των επιλογών ενός ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για αποστολή και λήψη μηνυμάτων |
Εκτύπωση | Εμφανίζει παράθυρο εκτύπωσης, όπου εκτυπώνουμε τις σελίδες που προσπελαύνουμε |
Συνοπτική περιγραφή της γραμμής επιλογών (μενού) του ΙΕ
q Αρχείο
o Νέο… – ανοίγουμε την ίδια εφαρμογή σε νέο παράθυρο
o Άνοιγμα – ανοίγουμε μια ιστοσελίδα πληκτρολογώντας τη διεύθυνσή της
o Αποθήκευση – μπορούμε να αποθηκεύσουμε τοπικά την ιστοσελίδα που προσπελαύνουμε
o Αποθήκευση ως… – αποθηκεύουμε την ιστοσελίδα είτε ως έγγραφο .htm είτε με άλλη μορφή, αλλά και επιλέγουμε την κωδικοποίηση της σελίδας
o Διαμόρφωση σελίδας… – επιλογές για την εκτύπωση των ιστοσελίδων
o Εκτύπωση… – εκτυπώνουμε τη σελίδα μας
o Προβολή εκτύπωσης – βλέπουμε την εμφάνιση που θα έχει η ιστοσελίδα στο χαρτί
o Αποστολή προς… – μπορούμε να αποστείλουμε το URL της ιστοσελίδας που βλέπουμε σε κάποιον μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ή να την αποθηκεύσουμε στην Επιφάνεια Εργασίας
o Ιδιότητες – βλέπουμε σε ένα παράθυρο τις ιδιότητες της σελίδας (του αρχείου) που προσπελαύνουμε
o Εργασία χωρίς σύνδεση (work offline) – αν είναι επιλεγμένο, τότε παύουμε να είμαστε συνδεδεμένοι με την συγκεκριμένη δικτυακή τοποθεσία
q Επεξεργασία
o Αποκοπή
o Αντιγραφή
o Επικόλληση
o Επιλογή όλων – επιλέγεται το περιεχόμενο της ιστοσελίδας στο σύνολό της (κείμενο, υπερσυνδέσεις, αλλά και εικόνες)
o Εύρεση στη σελίδα… – εμφανίζεται παράθυρο όπου καλούμαστε να πληκτρολογήσουμε μια λέξη ή μια φράση που εμπεριέχεται στην ιστοσελίδα προκειμένου να μεταφερθούμε στο σημείο όπου εντοπίστηκε η λέξη ή η φράση αυτή
q Προβολή
o Γραμμές Εργαλείων – επιλέγονται ποιες γραμμές εργαλείων θα εμφανίζονται
o Γραμμή Κατάστασης – αν είναι επιλεγμένη, τότε εμφανίζεται ειδάλλως όχι
o Γραμμή Αναζήτησης
§ Αναζήτηση
§ Αγαπημένα
§ Ιστορικό
§ Φάκελοι – εμφανίζεται ένα παράθυρο αναζήτησης αρχείων από το σύστημά μας
§ Συμβουλή της ημέρας
o Διακοπή
o Ανανέωση
o Μέγεθος κειμένου
o Κωδικοποίηση – επιλέγουμε την κατάλληλη κωδικοποίηση προκειμένου να διαβάσουμε το κείμενο της ιστοσελίδας (όταν οι χαρακτήρες είναι σύμβολα που δεν βγάζουν νόημα)
o Κώδικας – βλέπουμε τον κώδικα της σελίδας με τη βοήθεια ενός απλού κειμενογράφου (συνήθως είναι το Σημειωματάριο των Windows)
q Αγαπημένα
o Προσθήκη στα Αγαπημένα… – προστίθεται η διεύθυνση της τρέχουσας ιστοσελίδας στον κατάλογο των αγαπημένων (η ίδια επιλογή εμφανίζεται κάνοντας δεξί κλικ εντός του περιεχομένου της σελίδας)
o Οργάνωση ιστοσελίδας – εμφανίζεται παράθυρο όπου δύναται η δυνατότητα δημιουργίας φακέλων και υποφακέλων που περιέχουν τις διευθύνσεις των αγαπημένων ιστοσελίδων
q Εργαλεία
o Ενημέρωση (update) των Windows – πραγματοποιείται σύνδεση με τη Microsoft και ξεκινά η διαδικασία ενημέρωσης του λογισμικού των Windows
o Windows Messenger – εκκινεί το πρόγραμμα του Messenger (πρόκειται για μια εφαρμογή αποστολής και λήψης σύντομων μηνυμάτων μεταξύ συνδεδεμένων χρηστών του διαδικτύου σε πραγματικό χρόνο)
o Επιλογές Internet… – ανοίγει το παράθυρο με τις επιλογές σχετικά με το διαδίκτυο, τη ασφάλεια, αλλά και σχετικά με τον ΙΕ (το ίδιο παράθυρο των επιλογών ανοίγει και μέσα από τον πίνακα ελέγχου)
q Βοήθεια
o Περιεχόμενα βοήθειας – εμφανίζεται το τυπικό παράθυρο βοήθειας των windows που περιέχει πληροφορίες σχετικά με τον ΙΕ
o Συμβουλή της ημέρας – μικρές συμβουλές για την χρήση και την καλή λειτουργία του προγράμματος του φυλλομετρητή και γενικά του λειτουργικού συστήματος
o Υποστήριξη – πρόκειται για αποστολή μια αναφοράς προβλήματος που έχουμε άμεσα προς την εταιρεία Microsoft
o Πληροφορίες για τον ΙΕ
Μηχανές Αναζήτησης
Οι μηχανές αναζήτησης είναι εφαρμογές που ως σκοπό έχουν να εντοπίζουν λέξεις ή φράσεις κλειδιά που εμπεριέχονται σε σελίδες του Διαδικτύου. Έτσι, δικτυακές πύλες (portals) δίνουν τη δυνατότητα να αναζητήσουμε και να βρούμε σελίδες που έχουν θέματα που μας ενδιαφέρουν. Η κλασική μηχανή αναζήτησης είναι το Google. Γρήγορη και αποτελεσματική, αλλά συνάμα λιτή με ευκολία στη χρήση.
Λογικοί Τελεστές
Οι λογικοί (ή Μπουλιανοί – από την άλγεβρα Boole) τελεστές μας βοηθούν στο να καθορίσουμε τα κριτήρια της αναζήτησης. Οι τρεις βασικοί τελεστές έπονται :
Τελεστής | Λειτουργία |
Not (ή και -) | Αποκλείει από την αναζήτηση τη λέξη που ακολουθεί Π.χ. ταινία, τρόμου, περιπέτεια, not κωμωδία |
And (ή και +) | Απαιτεί την ύπαρξη της λέξης που ακολουθεί Π.χ. Ελληνική and Επανάσταση |
Or | Αναζητά σελίδες που περιέχουν μία τουλάχιστον από τις λέξεις κλειδιά Π.χ. Βασίλης or Βασίλειος |
Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο
Όλες οι διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου αποτελούνται από τέσσερα βασικά μέρη (και μεταξύ αυτών δεν θα πρέπει να υπάρχει κανένα κενό διάστημα) :
q Όνομα χρήστη, π.χ. Bmichal
q Το σύμβολο @ (at)
q Όνομα του παροχέα της ηλεκτρονικής θυρίδας (domain name), π.χ. Gmail
q Είδος παροχέα ή επίθεμα χώρας, π.χ. Com
Δηλαδή, για παράδειγμα, μία έγκυρη διεύθυνση είναι η bmichal@gmail.com
Ασφάλεια στο Διαδίκτυο
Η σύνδεση ενός Η/Υ δίχως την κατάλληλη προστασία ελλοχεύει κινδύνους, όπως τον να προβληθεί το εν λόγω σύστημα από ιούς, να πραγματοποιηθεί εισβολή από hacker και cracker, είτε από άλλου είδους απειλητικές ή απλά ενοχλητικές ενέργειες.
Τρεις βασικοί παράμετροι θα πρέπει να εφαρμόζονται σε κάθε προσωπικό υπολογιστήρα, προκειμένου ο τελευταίος να διατηρεί το σύστημά του σε καλή λειτουργία :
- Να έχουμε εγκαταστήσει ένα τείχος προστασίας (firewall) – ελέγχει την είσοδο και την έξοδο κάθε είδους πληροφορίας από και προς το σύστημά μας – και βέβαια να το ενημερώνουμε τακτικά (διαδικασία update)
- Να έχουμε εγκατεστημένο και ενημερωμένο πρόγραμμα προστασίας από ιούς (antivirus) – ελέγχει («σκανάρει») τα αρχεία για την εύρεση και την καταστροφή των κακόβουλων προγραμμάτων
- Το λειτουργικό μας σύστημα να είναι και αυτό ενημερωμένο – κάτι που σημαίνει λιγότερα κενά ασφάλειας, οπότε μεγαλύτερη ασφάλεια για το σύστημά μας
Cookies
Τα «μπισκοτάκια» είναι αρχεία απλού κειμένου (*.txt) τα οποία αποθηκεύονται τοπικά στο σύστημά μας από τους διακομιστές των ιστοσελίδων που επισκεπτόμαστε (κυρίως για λόγους αναγνώρισης ταυτότητας, αλλά και για τις προτιμήσεις μας στις τοποθεσίες όπου ανατρέχουμε συχνά).
Spam
Τα μαζικά και οχληρά μηνύματα (Spam mail) είναι μηνύματα που αποστέλλονται σε πολλούς χρήστες ταυτόχρονα, έχουν διαφημιστικό κυρίως χαρακτήρα, και τα λαμβάνουμε παρά τη θέλησή μας. Βέβαια, υπάρχουν μια σειρά από προγράμματα που αποτρέπουν τα μηνύματα αυτά να φτάσουν στο γραμματοκιβώτιό μας, αλλά και εργαλεία ενσωματωμένα στις εφαρμογές των ηλεκτρονικών ταχυδρομείων που κάνουν ακριβώς το ίδιο.
Άρθρο Σχετικά με του Ιούς
Ανατομία ενός Ιού
Στην αρχή νόμιζαν ότι πίσω από τους ιούς κρύβονται δεκαεξάχρονα παιδιά. Όταν έψαξαν καλύτερα βρήκαν τρεις κατηγορίες συντακτών ιών Η/Υ :
q έφηβους (και αθεράπευτους έφηβους) ,
q χομπίστες – κρακεράδες, και
q υπαλλήλους ασφαλείας πολυεθνικών εταιρειών και επαγγελματίες κατασκόπους του Διαδικτύου.
Η συγγραφή ιών πλέον είναι ακριβοπληρωμένη εργασία και ιδού η ανατομία της.
Το εσωτερικό ενός ιού Η/Υ
Ανιχνευτήρ (προαιρετικά)(Mark) | Σύστημα για να μην ξαναμολύνει το ίδιο μηχάνημα ο ιός |
Μολυντήρ (Infection Mechanism) | Σύστημα Επιμόλυνσης του μηχανήματος |
Κέντρο Ελέγχου (προαιρετικά)(Triggering) | Προϋποθέσεις για την εκκίνηση του Συστήματος Ενεργειών |
Σύστημα Ενεργειών (Payload) | Η Σειρά Επιζήμιων Ενεργειών που εκτελεί ο Ιός |
Ο Μηχανισμός του Ιού
1. Αναπαραγωγικό Σύστημα (Replicator)
Με το σύστημα αναπαραγωγής ο ιός πολλαπλασιάζεται, αντιγράφοντας τον εαυτό του. Χωρίς αυτό το σύστημα δεν μπορεί να αναπαραχθεί και δεν θεωρείται γνήσιος ιός Η/Υ.
2. Ανοσοποιητικό Σύστημα (Concealer)
Ο ιός πρέπει να μην ανιχνεύεται από τα προγράμματα εντοπισμού ιών. Γι’ αυτό το λόγο οι κατασκευαστές ιών κρύβουν τους ιούς μέσα σε άλλα αρχεία με κοινότοπες καταλήξεις (/επεκτάσεις), όπως *.exe, *.mp3, *.doc, *.mpeg και άλλα. Μερικοί ιοί έχουν τόσο εξελιγμένα συστήματα απόκρυψης, ώστε να διαφοροποιούν τον κάθε νέο κλώνο τους. Ονομάζονται και πολυμορφικοί ιοί. Οι πιο επικίνδυνοι ιοί είναι εκείνοι που έχουν τεχνικές απόκρυψης, ώστε την ώρα που το λειτουργικό προσπελαύνει το τμήμα του δίσκου που βρίσκονται να μεταλλάσσονται σε ακίνδυνα αρχεία κειμένου *.txt.
3. Σύστημα Ελέγχου (Triggering)
Οι ιοί έχουν σύστημα ελέγχου που ενεργοποιεί τα δύο προηγούμενα συστήματα (αλλά και το αμέσως επόμενο σύστημα), είτε σε συγχρονισμό με το ρολόι και το ημερολόγιο του υπολογιστή, είτε σε συνδυασμό με την εκτέλεση άλλων προγραμμάτων στον υπολογιστή του χρήστη. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο Jerusalem που ενεργοποιήθηκε την πρώτη Παρασκευή και 13 μετά από την απελευθέρωσή του στο Διαδίκτυο και ο Michelangelo, ο οποίος ενεργοποιήθηκε στις 6 Μαρτίου, την ημέρα των γενεθλίων του Μιχαήλ Αγγέλου.
4. Σύστημα Ενεργειών (Payload)
Το σύστημα ενεργειών ορίζει τη σειρά (διαδικασία) των ενεργειών που θέτει σε εφαρμογή ο ιός. Αυτές μπορεί να είναι είτε η διαγραφή «ζωτικών» αρχείων για το λειτουργικό σύστημα, ή καταστροφή του σκληρού δίσκου, ή τμηματική (μη ανιχνεύσιμη) αλλοίωση των αρχείων.
Πού βρίσκονται οι ιοί
Οι ιοί Η/Υ έχουν μορφή αρχείου, είτε βρίσκονται στον τομέα εκκίνησης (boot sector) δισκέτας, ή δίσκου, είτε υπάρχουν σε CD-ROM.
Προστασία από τους ιούς
q Δεν ανοίγουμε τα συνημμένα αρχεία (attachments) στα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου εάν δεν γνωρίζουμε τον αποστολέα του μηνύματος
q Δεν εγκαθιστούμε πειρατικό λογισμικό στον υπολογιστή μας (…ε καλά μην το δένεται και κόμπο το τελευταίο)
q Δεν ανοίγουμε δισκέτες και CD άγνωστης προέλευσης – τουλάχιστον χωρίς πρώτα να σαρώσουμε (scan) το περιεχόμενο αυτών με πρόγραμμα κατά των ιών (antivirus)
q Αποθηκεύουμε σε CD σε τακτά χρονικά διαστήματα αντίγραφα των πολύτιμων αρχείων μας (backup)
q Εγκαθιστούμε λογισμικό προστασίας από τους ιούς (antivirus) – π.χ. Norton, McAfee
q Εγκαθιστούμε πύρινο τείχος προστασίας – ανάχωμα ασφαλείας (firewall) – ένα από τα καλύτερα του είδους είναι το Zone Alarm
q Χρησιμοποιούμε τακτικά προγράμματα που αφαιρούν λογισμικό που εγκαθίσταται εν αγνοία μας (adware) – κατάλληλα προγράμματα για αυτήν την δουλειά τα Ad-Aware και Spy-Doctor
q Ενεργοποιούμε κωδικό ασφαλείας στον υπολογιστή μας
q Όταν κατεβάζουμε προγράμματα από το Διαδίκτυο, πάντοτε τα σαρώνουμε με αντί-ιικό πρόγραμμα
q Παρατηρούμε προσεκτικά κάθε παράξενη συμπεριφορά του υπολογιστή μας, όπως για παράδειγμα να μη λειτουργεί το CD-ROM, ή να προσπαθεί να συνδεθεί στο Διαδίκτυο χωρίς να το έχουμε επιλέξει
Άρνηση οποιασδήποτε ευθύνης
Επιτρέπεται η κατασκευή ιών αλλά απαγορεύεται η απελευθέρωση, διοχέτευση, εξαπόλυση αυτών στο Διαδίκτυο υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Σε περίπτωση ακούσιας απελευθέρωσης ιού ευθύνη φέρει ο τελευταίος ανιχνεύσιμος κάτοχος και όχι ο κατασκευαστής του ιού. Η κατασκευή ιών δεν απαγορεύεται όταν γίνεται για εκπαιδευτικούς σκοπούς, σε ιδιωτική χρήση. Αντίθετα διώκεται (και μάλιστα με κινητοποίηση διωκτικών μηχανισμών) όταν ο ιός κυκλοφορεί ελεύθερα στο Διαδίκτυο.
Νοείται οίκοθεν ότι για να διωχθεί ο «πατέρας» του ιού πρέπει να γράψει αρκετά κακό κώδικα, ώστε να συλληφθεί...
